Werbalny i faktyczny kryzys Kościoła ma charakter powszechny. W Polsce kryzys ten ujawnił się później niż w krajach zachodnich, gdzie sięgają korzenie chrześcijaństwa. Puste i niszczejące kościoły we Francji ściskają serca wierzących Francuzów od bardzo dawna. To nie tylko efekt Wielkiej Rewolucji Francuskiej z końca XVIII wieku. To także owoc kryzysu instytucji papieskiej, zwłaszcza jeśli chodzi o ostatnie lata i Polskę. Wystarczy odwołać się do głosów naszych felietonistów, mimo że podejmują oni próby obrony tej instytucji.
W przypadku Francji opisany stan chrześcijaństwa to także efekt gallikanizmu – doktryny z końca XIII wieku zmierzającej do uniezależnienia Kościoła we Francji od papiestwa. Jej początkiem był konflikt króla Filipa Pięknego z papieżem Bonifacym VIII, apogeum – papieże w niewoli awiniońskiej w XIV wieku i wielka schizma Zachodu[1]. Doktryna ta wygasa w XIX wieku. Nazwa pochodzi od słowa Gall – Francuz, Galia – dawna nazwa terenów dzisiejszej Francji.
Dystans do Kościoła, chłód serc większości obywateli Francji to spuścizna gallikanizmu w tym kraju. To poniekąd wrodzona cecha tożsamości większości narodu.
Ale istnieje mniejszość wierzących i praktykujących oraz nawracających się Francuzów, którzy tworzą bogate intelektualnie i medialnie życie religijne kraju, o czym piszemy na naszych łamach. I ta mniejszość poprzez swych uczonych reprezentantów stara się jakoś temu kryzysowi zapobiec. Zdając sobie sprawę z upadku autorytetu papiestwa, sięga się po bezsprzeczny autorytet pierwszych apostołów Piotra i Pawła, z których Piotr był pierwszym papieżem. Telewizja katolicka KTO prowadzi we wrześniu programy na temat św. Piotra i dziejów papiestwa[2]. Wydaje się książki o św. Piotrze i dziejach papiestwa[3], pokazuje się filmy na ten temat[4]. Św. Paweł jest broniony przed krytyką ze strony Nietzschego piórem wybitnego jezuity, szczęśliwego z życia we wspólnocie filozofa dialogu, autorytetu i nadziei – prof. Paula Valadiera[5].
Poprzez te środki i działania wybitnych intelektualistów mniejszość katolicka we Francji wskazuje na autentyczność i wielkie poświęcenie pierwszych apostołów oraz chrześcijan, ich męczeństwo dla Chrystusa, na autentyczność życia Chrystusa na ziemi. Apostołowie są – jak Mojżesz – ojcami ludu. Głoszą potrzebę zachowania i strzeżenia tożsamości chrześcijańskiej oraz jej dziedzictwa. Dziedzictwo odradza się nie tylko przez swe solidne podstawy, ale także dzięki swym wartościom artystycznym. Jednak tożsamość religijna Francuzów jest zagubiona i trzeba ją odnaleźć, przestrzegając idei Vaticanum II. Wartości te mają charakter uniwersalny i sprzyjają jednoczeniu się narodu.
Nie jest to felieton o sposobach ratowania Kościoła z kryzysu. Wskazanie przez laikat francuski głównie na wagę pewnych wartości sfery sacrum może okazać się przydatne także poza Francją. Kościół jest bowiem jeszcze nadal Kościołem powszechnym.
[1] Gallicanisme: une spécificité française. Program KTO Ch. Dickèsa Au risque de l’histoire z dnia 22 września br.
[2] Np. program Ch. Dickèsa, Pierre, premier apôtre et premier pape. W ramach audycji radiowej Storia Voce, styczeń 2022; program A. Pourbaix, Les trésors du patrimoine chrétien. W ramach cyklu En Quête d’Esprit.
[3] Np. Ch. Dickès, Saint Pierre – Le mystère et l’évidence, Paris 2021.
[4] Np. film pt. Vaincre ou mourir, reż. Vincent Mottez, Nicolas de Villiers od grudnia br.
[5] Program R. Burneta, Rencontre avec père Paul Valadier, wrzesień 2022r.
