Potrzebie uzewnętrznienia przeżyć religijnych towarzyszy nierzadko  pragnienie odwrotne: wejścia w siebie, modlitwy wewnętrznej, wyciszenia w oddaleniu i samotności, skupienia i kontemplacji. Jedno nie wyklucza drugiego; obydwa bieguny życia religijnego we Francji ostatnich lat zarysowują się wyraźnie. Ten felieton poświęcony będzie drugiemu nurtowi aktualnego katolicyzmu francuskiego, po przedstawieniu pierwszego w felietonie poprzednim.  

Dla tego trendu duchowości we Francji reprezentatywne jest słowo „Chartreuse” – ikona oddalenia w totalnej ciszy klasztoru o surowej regule celem odnalezienia Boga. Sam klasztor kartuzów w Grande Chartreuse – w alpejskim masywie Chartreuse w pobliżu Grenoble – z racji surowości swej reguły nie przyjmuje osób  świeckich. Ale jego katastroficzna i wygnańcza historia od 1084 r., gdy przybył tam z sześcioma kartuzami niemieckimi mnich św. Bruno, stała się pomnikiem kultury narodowej. W 1912 r. i w niespełna wiek potem klasztor zaczął obrastać w pamięć filmową tego, co poza murami. Bo eremici uchylają drzwi swych cel osobom świeckim tylko w sytuacjach nadzwyczajnych.

Najszerzej otworzyli je przed filmowcem niemieckim Philipem Gröningiem, reżyserem znanego filmu pt. „Wielka cisza” z  2005 r. Mniej znane są filmy: „Au delà du silence” („Po tamtej stronie ciszy”) Denisa Vigneau-Dugué czy tegoroczny film Marca Jeansona o św. Bruno pt. „Saint Bruno – Père des Chartreux”.

Ikoniczne znaczenie Grande Chartreuse jest tak silne, że nazwą tą obdarza się także inne opactwa kartuskie, które jednak przyjmują świeckich na kilkudniowe, najlepiej sześciodniowe rekolekcje. Nawet słowo „Chartreuse” w kontekście katolickim wskazuje na typ przeżywania duchowego, proponowanego przez Wielką Kartuzję. Najbardziej znanym opactwem kartuskim we Francji, które przyjmuje rekolekcjonistów świeckich na kilka dni, by użyźnić swą duchowość w ciszy i skupieniu, jest opactwo kartuzów z 1202 r. w Wogezach, w miejscowości Sélignac. Jego historia, życie mnichów, ich praca, modlitwy, kontemplacja, studiowanie książek i inne praktyki duchowe znalazły dokumentarne przedstawienie w trwającym 50 minut filmie Marca Jeansona pt. „La Chartreuse de Sélignac”. Rozmowy z reżyserem tych obrazów  ujawniają motywy zajęcia się tą tematyką i przedsięwzięcia trudnego zadania. Tkwią one w pragnieniu użyźnienia duchowości własnej i innych, zdobycia czasu na modlitwę za siebie i za współczesną ludzkość, zagrożoną zmianami klimatycznymi i innymi procesami funkcjonowania kosmosu.

Rolę Wielkiej Kartuzji, czyli ikony bycia w bliskości z Bogiem, pełnią też inne klasztory we Francji, innych reguł, np. karmelitańskie, zreformowane przez św. Teresę z Avila, benedyktyńskie, dominikańskie itd. I do ich wrót pukają katolicy chcący przeżyć czas w zjednoczeniu z Bogiem i „uczynić swe serca bardziej dyspozycyjnymi dla Niego” (słowa bohaterów programu red. Pourbaix z CNEWS TV, z dnia 20 października 2024 r.).

Na marginesie dodać trzeba, ze i u nas w Polsce niektóre opactwa praktykują ten przywilej, np. benedyktyni w Tyńcu czy klasztor w Czerwińsku pod Warszawą, gdzie wybitny fizyk teoretyczny z Warszawy prof. Krzysztof Meissner oddala się od świata wraz ze swym przyjacielem, najwybitniejszym chyba dzisiaj astrofizykiem i matematykiem, noblistą Rogerem Penrose’em – oczywiście tam też liczą, pracują, odkrywają.

Doskonaleniu „życia wewnętrznego” (określenie Bernanosa) służą też inne środki i sposoby postępowania, jak np. lektura książek o duchowości, czasopism o tym profilu, Lectio Divina, działania edukacyjne młodzieży i starszych różnych stanów, charytatywne na rzecz ubogich i izolowanych, posty itd. Program  Aymerica Pourbaix podsuwa tytuły nowości wydawniczych z tego zakresu, a zwłaszcza wydawnictwa „France Catholique”.

Położenie nacisku na tę formę życia wewnętrznego, którego ikoną jest Wielka Kartuzja, wskazać może na jej doniosłość w naszych osobistych staraniach o własne doskonalenie wewnętrzne, naszych dzieci, bliskich, co w efekcie podniesie stan moralny mieszkańców naszego globu.

Korzystałam:

Program Aymerica Pourbaix w CNEWS TV z cyklu En Quête d’Esprit pt «Comment retrouver le sens de la vie intérieure» z dnia 20 października 2024 r.

Film Marca Jeansona pt. «La Charteuse de Sélignac – L’expérience du silence», 2024 r.