W dniu 11 grudnia 2021 wraz z Fryderykiem Zollem i Kazimierzem Urbańczykiem uczestniczyłam w spotkaniu bp. Janusza Mastalskiego z przedstawicielami ruchów, stowarzyszeń i wspólnot katolickich w Archidiecezji Krakowskiej. Tematem spotkania były konsultacje synodalne. Nie chcieliśmy, aby nasze wspólnoty, do tej pory nieuczestniczące w spotkaniach w krakowskiej kurii, były wykluczone z pierwszego diecezjalnego etapu Synodu o synodalności, ogłoszonego przez Franciszka. Ksiądz organizujący spotkanie powitał nas jako „nowe rzeczywistości” w gronie uczestników spotkania.

Na wstępie  bp Janusz Mastalski wygłosił obszerne uwagi poświęcone celom Synodu, sposobowi zasięgania opinii różnych środowisk katolickich i przekazywania ich do Watykanu. Odniosłam wrażenie, że umniejsza on nieco znaczenie samych konsultacji, a podkreśla rolę modlitwy w procesie synodalnym. Biskup wymienił adorację Najświętszego Sakramentu, peregrynację ikony Św. Rodziny i czuwania modlitewne jako najważniejsze momenty diecezjalnego etapu Synodu. Wspomniał również o konsultacjach w parafiach i ankiecie na stronie diecezjalnej, lecz jego uwaga, że owocem konsultacji synodalnych mają być jedynie dwie strony wniosków, które Komisja Episkopatu Polski ma przesłać do połowy sierpnia 2022 do Watykanu, w jakimś stopniu umniejszyła znaczenie konsultacji na najniższych szczeblach.  

Spotkanie miało ramy czasowe – dwie godziny, a więc zastanawiałam się, jak dziesięć zagadnień, obejmujących szereg pytań, można będzie zmieścić w tak krótkim czasie. Okazało się to możliwe dzięki wybraniu przez organizatorów tylko dwóch poniższych pytań nie tyle do dyskusji, co do krótkiej prezentacji wspólnot, większość bowiem zabierających głos traktowała pojęcie „wspólnota kościelna” jako swoje stowarzyszenie. Można się zastanawiać, czy taki dobór pytań był najbardziej odpowiedni.

1. W jaki sposób nasza wspólnota kościelna określa cele, do których należy dążyć, drogę do ich osiągnięcia i kroki, które należy podjąć?
2. W jaki sposób nasza wspólnota kościelna formuje ludzi, aby byli bardziej zdolni do „podążania razem”, słuchania siebie nawzajem, uczestniczenia w misji i angażowania się w dialog?

Zrozumiałam pojęcie „wspólnota kościelna” odmiennie, jako wspólnotę duchownych i świeckich w całej diecezji. W tym rozumieniu sformułowałam swoje uwagi krytyczne dotyczące nieuwzględniania głosu świeckich katolików przy określaniu celów „wspólnej drogi” i braku ich odpowiedniej formacji. Fryderyk Zoll nawiązywał do moich słów i podkreślił rolę Kongresu Katoliczek i Katolików w podejmowaniu dyskusji nad obecnymi problemami polskiego Kościoła, m.in. wspomniał pierwszą prezentację raportu o parafii, mającą się odbyć tego samego dnia w Bibicach,  a Kazimierz Urbańczyk przedstawił ideę „otwartego Kościoła” realizowaną przez Kluby „Tygodnika Powszechnego”.

Przedstawiciele różnych ruchów i wspólnot istniejących w Archidiecezji Krakowskiej prezentowali swoje stowarzyszenia. Były to m.in. Odnowa w Duchu św., składająca się z aż 40 wspólnot, których głównym celem jest towarzyszenie drugiemu człowiekowi. Niestety, ze względu na ograniczenia czasowe, nie dało się dowiedzieć więcej o tym zasłużonym ruchu. Następnie mówili o swoich  wspólnotach m.in. przedstawiciel Regnum Christi, wysuwający na pierwszy plan głęboką formację duchową i intelektualną swoich członków, przedstawicielka wspólnoty Szalom, akcentująca znaczenie słuchania innych ludzi i o. Stanisław Jaromi, lider ruchu ekologicznego św. Franciszka. Podkreślił on franciszkańskie orędzie swojego ruchu, ale także zwrócił uwagę na frustrację, którą przeżywa, ponieważ ruch ekologiczny nie znajduje zrozumienia u wielu katolików.

Wachlarz prezentowanych ruchów i stowarzyszeń był imponujący: Odrodzenie, Ruch św. Alberta, którego przedstawicielka podkreśliła odwagę potrzebną członkom wspólnot katolickich; Grupa św. Andrzeja, której celem jest głównie ewangelizacja domowa; Grupa Charis, kładąca nacisk na posługę ubogim i słuchanie; ponadto Rycerstwo Niepokalanej, Mężczyźni św. Józefa i Katolickie Stowarzyszenie Kolejarzy Polskich, a także występujący w imieniu grup, których nazw nie zapamiętałam i wyrażający swój niepokój w sytuacji, w której ich zdaniem społeczeństwo ogarnięte jest lękiem, a wielu nominalnie wierzących, w tym biskupów, jest w istocie ludźmi niewierzącymi. Tym ostatnim słowom sprzeciwił się bp Mastalski. Wystąpił również przedstawiciel Korporacji Akademickiej, podkreślający autorytet biskupów i tradycjonalizm swojego ruchu, tym niemniej doceniający wagę Synodu.

Zastanawiając się podczas wystąpień innych osób, co więcej mogłabym powiedzieć o Grupie Wiara i Społeczeństwo, uświadomiłam sobie, że jej głównym celem jest tworzenie przestrzeni dialogu pomiędzy różnymi ludźmi, czyli że nasza działalność dobrze wpisuje się w ideę synodalności. Przed opuszczeniem spotkania biskup Mastalski przedstawił dość pesymistyczną wizję przyszłości Kościoła w obliczu spustoszeń duchowych i psychicznych w społeczeństwie, mówiąc jednocześnie, że można odzyskać tych, którzy odeszli od Kościoła, o ile w Kościele nastąpi wiele zmian strukturalnych, a każdy z nas, łącznie z biskupami, dokona jakiegoś przekroczenia siebie. Dodał, że sam czuje się osamotniony. Spotkanie zakończyło się zapowiedzią następnych spotkań wspólnot Archidiecezji Krakowskiej, które będą poświęcone zagadnieniom synodalnym: w lutym, kwietniu i czerwcu. Najbliższe takie spotkanie odbędzie się prawdopodobnie 26 lutego 2022.