„Wysłuchanie wszystkich ochrzczonych” ma poprzedzić Synod Biskupów, który w 2023 r. r. odbędzie się w Rzymie. Franciszek ogłosił to 21 maja. Tak szerokie konsultacje z Ludem Bożym (a więc przede wszystkim – wiernymi świeckimi) to nowość, a zdaniem niektórych wręcz rewolucja w procesie synodalnym.

Dotąd faza konsultacji przed Synodem była stosunkowo krótka i w zasadzie dotyczyła ekspertów, których dobierali sobie biskupi. Pewien wyłom nastąpił przed Synodem ds. Rodziny w 2014 r., kiedy Sekretariat Generalny Synodu opublikował tzw. „ankietę Franciszka” i wezwał, by różne grupy wiernych ustosunkowały się do zawartych w niej pytań.

Tym razem faza konsultacyjna ma być pełnoprawnym, ważnym etapem Synodu. Aby ją odpowiednio przeprowadzić, wydłużono proces synodalny o rok. – Nadszedł czas na szersze uczestnictwo Ludu Bożego w proces decyzyjny, który przecież ma wpływ na cały Kościół i wszystkich w Kościele – powiedział kard. Mario Grech, sekretarz generalny Synodu. – Synod będzie bardziej procesem niż wydarzeniem – dodał.

Szerokie konsultacje

Do października 2021 r. biskupi będą musieli wyznaczyć osoby lub zespoły do ​​nadzorowania procesu synodalnego, zwłaszcza konsultacji z Ludem Bożym na szczeblu diecezjalnym i krajowym. Ma to ułatwić przeprowadzenie pierwszej, dodatkowej fazy Synodu, która potrwa w diecezjach od października 2021 r. do kwietnia 2022 r. Będą to szerokie konsultacje z miejscowymi wiernymi. Na koniec każda diecezja zorganizuje własne spotkanie przedsynodalne, na którym zostanie przedstawiony tekst do przedłożenia krajowej konferencji biskupów.

Na podstawie dokumentów diecezjalnych każda Konferencja Episkopatu opracuje własny dokument krajowy, który następnie przedłoży w Watykanie. Na tej podstawie powstanie z kolei pierwszy dokument roboczy (Instrumentum Laboris 1). Będzie on podstawą do kolejnej, kontynentalnej fazy procesu synodalnego, która potrwa od września 2022 do marca 2023 r. Zakończy się ona zgromadzeniami kontynentalnymi, które przyjmą własne dokumenty. Staną się one następnie podstawą do drugiego dokumentu roboczego (Instrumentum Laboris 2). Ma być on opublikowany w czerwcu 2023 r. I to właśnie dopiero na jego podstawie biskupi będą obradowali w Rzymie jesienią 2023 r.

Synod inny niż wszystkie

Zwołanie XVI Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów pod hasłem „„Ku Kościołowi synodalnemu: komunia, uczestnictwo i misja” ogłosił w marcu ub. roku papież Franciszek. Tym razem ma on być poświęcony synodalności Kościoła. Samo określenie „synodalność” nie ma w Kościele jasnej definicji. Wiadomo jednak, że dla pontyfikatu Franciszka ma ono podstawowe znaczenie. Chodzi o wypracowanie takiej wizji Kościoła, w której wszyscy jego członkowie, na wszystkich szczeblach, będą mogli kształtować swoje wspólnoty w znacznie większym stopniu niż obecnie.

Jak powiedział kard. Joseph Tobin z Kongregacji ds. Biskupów, chodzi o decentralizację Kościoła i osłabienie władzy Stolicy Apostolskiej na rzecz Kościołów lokalnych. Hierarcha nazwał wręcz synodalność „długofalową grą Franciszka”, która ma prowadzić do zmian w systemie sprawowania władzy w Kościele. Słowo „synod” oznacza bowiem po grecku „wspólną drogę”.

Początkowo Synod miał się odbyć w październiku 2022 r. Jednak w marcu przełożono go o rok, wydłużając proces przygotowawczy. Czas ten ma być wykorzystany do szeroko zakrojonych konsultacji z całym Ludem Bożym. Jak twierdzi przewodniczący Episkopatu Polski abp. Stanisław Gądecki, który uczestniczył w spotkaniu informacyjnym zorganizowanym przez Sekretariat generalny Synodu, tak szerokie konsultacje przedsynodalne nie mają precedensu w historii Kościoła. Metropolita poznański nazwał nawet przedsięwzięcie „synodem powszechnym”. 

Konsultacje z Ludem Bożym na szczeblu diecezjalnym rozpoczną się już w październiku, a zakończą w kwietniu przyszłego roku. Kongres Katolików i Katoliczek chce wziąć w nich aktywny udział.

Współczesna instytucja Synodu Biskupów jako organu doradczego papieża jest owocem obrad Soboru Watykańskiego II. Ustanowił ją Paweł VI w 1965 r., jednak do czasów Franciszka miała ona mocno ograniczone znaczenie w procesie zarządzania Kościołem. Jak twierdzą watykaniści, reforma i rozbudowanie procesu synodalnego to jeden z priorytetów pontyfikatu obecnego papieża.